چکیده
کتاب و کتاب خوانی ،آیینه رشد مدنی و فرهنگ و تمدن جوامع بشری است .هر جامعه ای که خواهان تو سعه و پیشرفت در عرضه های گوناگون است و بر سر آن است که در گردونه تکامل و بهروزی قرار گیرد ، می باید برای این شاخصه تعیین کننده ارزش و اعتباری شایسته و در خور قائل شود .
ما پیرو آیینی هستیم که معجزه آن کتاب است . از این رو وظیفه دینی ما حکم می کند که کتاب و کتاب خوانی را ارج بگذاریم و برای ترویج فرهنگ مطالعه تلاشی مستمر و پیگیر داشته باشیم .
کتاب خوانی به مثابه یک رفتار فرهنگی – اجتماعی ، از دیر باز یکی از ویژگی های بارز ایرانیان بوده است. جامعه ایرانی از طریق تالیف کتابهای بسیار و ترویج علوم و دانشگاه ،نقشی سترگ در ساختن فرهنگ و تمدن بشری ایفا کرده و گواه این مدعا، فزونی شمار دانشمندان ایرانی به نسبت دانشمندان دیگر کشورها در دوران گذشته است. بنابراین، سنت کتاب خوانی و مطالعه برای ما از گذشتگان به یادگار مانده است.
در شرایط کنونی ، مطالعه راهی برای پر کردن اوقات فراغت نیست ، بلکه باید اساس و بنیاد برنامه ریزی های اجتماعی و توسعه ملی قلمداد شود و نهادهای مختلف برای اشاعه فرهنگ مطالعه به ایفای نقش بپردازند در این میان ، نقش دو نهاد خانه و مدرسه انکار ناپذیر است .
همان گونه که می دانیم مطالعه کاری اکتسابی و آموختنی است و عادت مطالعه در این درجه نخست در کودکی شکل می گیرد. به بیان دیگر اگر فردی از دوران کودکی به کتاب خوانی علاقمند باشد یا او را وادار به مطالعه کنند ، عادت مطالعه در وی پدید می آید و تا پایان عمر همراه او خواهد بود بدین ترتیب ، پدر و مادر باید کودکان را در محیط خانواده به کتاب خوانی ترغیب و تشویق کنند و بهترین روش برای انجام این وظیفه مهم آن است که خود عادت به مطالعه داشته باشند .
والدین فهیم و دلسوز در تنظیم اقتصاد خانواده بودجه ای برای خرید کتاب در نظر می گیرند و در کنار تامین نیازمندیهای اساسی دیگر ، به اعتلای فکری و رشد عقلی و اجتماعی کودکان خود نیز می اندیشیدند.
پدران و مادران فرهیخته به درستی می دانند که مطالعه کتابهای غیر درسی نه تنها اختلالی در روند تحصیل موفقیت آمیز فرزندان شان بو جود نمی آورد،
بلکه به رشد فکری بیشتر کودکان و نوجوانان و فراگیری بهتر علوم و مهارتها نیز کمک می کند.
والدین بصیر و ژرف اندیش به این حقیقت باور دارند که توانایی در گرو دانایی است و از این رو در انتخاب کتابهای مفید و مناسب ، فرزاندانشان را یاری می کنند و بدین ترتیب راه دانش افزایی آنان را هموار می سازند.
و اما مدرسه دومین جایگاه ایجاد و پرورش عادت مطالعه است.تا زمانی که مدارس علاقه به مطالعه در دانش آموزان بویژه دانش آموزان دبستانی ایجاد نکنند ما جامعه ای کتاب خوان نخواهیم داشت. به بیان دیگر،همه مدارس باید کتابخانه داشته باشند و کتاب خوانی بخشی از نظام آموزشی محسوب شود بدین معنا که درس خواندن بدون مراجعه به آن و کتاب خوانی را بیاموزند.
مطالعه، پنجره ای است به باغ سبز اندیشه ها، تجربه ها،آموخته ها و اندوخته های عظیم بشری . آنان که با کتاب و مطالعه انس و الفتی دیرینه دارند و کتاب خوانی جزء جدایی ناپذیر زندگی آنهاست از روحی شاداب و شکوفنده و حیاتی بارور و موفق برخوردارند. در دنیای امروز، دیگر کسی نمی تواند به زندگی عادی خود ادامه دهد، مگر آنکه مطالعه کند. مطالعه در جهانی کنونی،مانند خوردن و نفس کشیدن است. امروزه مطالعه کردن جزئی از زندگی است.
ابتدا خانواده باید اطلاعات خود را درباره ادبیات کودکان گسترش دهد و با مطالعه کتابها و مقاله ها، قدرت تشخیص سره از نا سره را در خود تقویت کند . مگر در انتخاب مواد غذایی ،پوشاک ، اسباب بازی و بسیاری چیزهای دیگر سعی نمی کند با بالا بردن شناخت خود به انتخاب درست برسد؟
باید از مشورت موسسه ها یا کارشناسانی که کارشان ارزیابی کتابهای کودکان است بهره بگیرد و از فهرستهایی که به توسط این موسسات انتشار می یابد در امر انتخاب کتاب سود جوید .به بخشهای معرفی کتاب در روزنامه ها و سایر نشریات مراجعه کند و دست کم از محتوای کتابها آگاه شود . در انتخاب کتاب بیش از هر چیز به علایق کودکان و نوجوانان و تفاوتهای فردی شان توجه کند. هیچ کتابی برای همه نمی تواند خوب باشد لذا بهتر است به آنها نیز حق انتخاب داده شود تا از میان چند کتاب خوب آن را که بیشتر می پسندند انتخاب کنند.
ظاهر کتابهای کودکان هم در غالب اوقات نمایشگر درونمایه آنهاست. تصویرهای خوب و هنرمندانه ،صفحه بندی مناسب ،استفاده از حروف خوب، صحافی تمیز و جذاب نشان از اهمیتی است که پدید آورنده برای کودکان قائل بوده است . گرچه در این مورد استثناهایی هم وجود دارد.
گاه اعتبار ناشر نیز می تواند نقطه اتکای والدین باشد ،اما باید توجه داشت که هرگز چشم بسته خود را به ناشر سپرد ،هرچند از شهرت خوبی برخوردار باشد.
سلطان زارعی محمود آبادی